3-4-2 تحلیل با استفاده از نمودار پارتو82
3-4-3 تحلیل کمی سازمان 84
3-4-3-1 نرخ توقف خط تولید 84
3-5 مدل تصمیم گیری در سیستم پشتیبان تصمیم 87
3-5-1 روش تصمیم گیری87
3-5-2 برپائی پایگاه (مخزن) خریدها:91
3-5 -3 بازیابی94
3-5-4 تصمیم گیری 96
3-6 تجمیع سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی و سیستم پشتیبان تصمیمگیری96
3-7 ساختار ERP در زنجیره تأمین 98
3-8 معماری داخلی ERP بخش‌های سازمانی100
3-9 معماری DSS عمومی104
3-10 بستر ارتباطی106
3-11 نحوه اجرا107
فصل چهارم: ارزیابی
4-1 مقدمه110
4-2 مقایسه چارچوب با چارچوب‌های دیگر(bench marking)110
4-2-1 بیان پارامتر های مقایسه110
4-2-2 مقایسه قابلیت‌های چارچوب‌ها112
4-3 تحلیل با استفاده از پرسشنامه 114
4-3-1 مشخصات پاسخ دهندگان114
4-3-2 بررسی قابلیت اعتماد پرسشنامه 118
4-3-3 پرسشنامه:122
4-3 شبیه سازی 130
فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادات
5-1 خلاصه148
5-2 مزایای اجرای این پروژه148
5-3 معایب150
5-4 نتیجه گیری 150
5-5 پیشنهادات با توجه به مورد کاوی برای پیاده سازی ERP های تجمیعی151
5-6 کار های آینده152
منابع 154
پیوست ها162
ضمیمه ب: فراوانی پاسخ پرسشنامه 158
چکیده لاتین185
فهرست اشکال و نمودار
شکل 1-18
شکل 2-1- دلایل تکنولوژیکی پیاده سازی ERP [8]14
شکل 2-2- دلایل تجاری پیاده سازی ERP [8] 14
شکل 2-3- لایه‌ها در تحولات از MRP تا ERP توسعه یافته [10] 17
شکل 2-4- یکپارچگی اطلاعات محیطی در سیستم ERP [10]18
شکل 2-5- گام‌های دست یابی به حاکمیت معماری سرویس گرا22
شکل 2-6- حاکمیت معماری سرویس گرا و چرخه در بر گیرنده25
شکل 2-7- حاکمیت معماری سرویس گرا در سازمان و تبدیل سازمان به یک سازمان سرویس گرا34
شکل 2-8- فازهای سیستم سرویس گرا36
شکل 2-9- هرم‌های مؤلفه های فنی و رهبری خدمت گذار در سازمان سرویس گرا [26]37
شکل 2-10- لایه های بنیادی سازمان سرویس گرا 38
شکل 2-11- فرآیند کسب و کار39
شکل 2-12- فرایند کسب و کار در سیستم سازمانی40
شکل 2-13- مدل تصمیم گیری 3 فازی از هربرت سایمون47
شکل 2-14- توسعه یافته مدل تصمیم گیری 3 فازی هربرت سایمون 47
شکل 2-15- ساختار یک سیستم پشتیبان تصمیم53
شکل (3-1) جنبه های مطرح درERP [52]65
شکل (3-2) – خروجی‌های مختلف از مدل‌های سیستم مورد استفاده در چارچوب معماری ERP67
شکل (3-3) چرخه شناخت اولیه سازمان70
شکل (3-4) گام‌ها یا بخش‌های شناخت اولیه سازمان74
شکل (3-5) فرایند مونتاژ در وضعیت موجود یک سازمان تولید کننده خودرو75
شکل (3-6) ادامه فرایند مونتاژ در وضعیت موجود یک سازمان تولید کننده خودرو77
شکل (3-7) ادامه فرایند مونتاژ در وضعیت موجود یک سازمان تولید کننده خودرو78
شکل (3-5) نمودار علی و معلولی زمان تولید 80
شکل (3-6) – نمودار علی و معلولی نرخ بالای تولید خودروی معیوب 81
شکل (3-7) – نمودار علی و معلولی نرخ بالای دوبارهکاری 82
شکل (3-8) – نمودارپارتو-زمان تأخیر فرایندها 83
شکل (3-9) – نمودار پارتو-نرخ مازاد کار-دوبارهکاری 83
شکل (3-10) – نمودار پارتو-ایرادات کیفی مربوط به بررسی کیفیت بخش 83
شکل (3-11) – نمودار پارتو- هزینه مازاد تحمیلی زمان و کارکرد83
شکل (3-12) -نمودار xbar chart نرخ توقف85
شکل (3-13) -نمودار R chart نرخ توقف85
شکل (3-14) -نمودار ترکیبی Xbar chart و R chart نرخ توقف85
شکل (3-15) نمودار توزیع پراکندگی86
شکل (3-16) -نمودار شش سیگما از نرخ 86
شکل (3-17) – شاخص های قابلیت فرایند86
شکل (3-18) چرخ? روش استدلال بر مبنای مورد CBR [6]89
شکل (3-19) مدل تصمیم گیری در سطح کلان90
شکل (3-20) نمایش متغیر های فازی در نرم افزار MATLAB92
شکل (3-21) – چارچوب CoERP – چارچوب سرویس گرا از collaborative ERP97
شکل (3-22) چارچوب DE (DSS-ERP ) بستر مناسب جهت تجمیع ERP و DSS در سیستم توزیع شده98
شکل (3-22) معماری سازمان تولیدی و معماری سیستم پشتیبان تصمیم خصوصی103
شکل (3-23) – Public web server DSS برای تجمیع و هماهنگ کردن عملکرد کلیه سیستم‌ها104
شکل (3-24) – مکانیزم‌ها و ماژول‌های مورد نیاز برای پیاده سازی سیستم ERP توزیع شده106
نمودار (4-1) سطح تحصیلات شرکت کنندگان در پرسشنامه115
نمودار (4-2) مربوط به رشته های شرکت کننده در تحقیق116
نمودار (4-3) تجربه کاری شرکت کنندگان در تحقیق117
نمودار (4-4) فراوانی میانه پاسخ‌های استخراج شده از پرسشنامه128
نمودار (4-5) فراوانی مربوط به میزان رضایت از حوزه های مختلف مطرح در پرسشنامه129
فهرست جداول
جدول2-1- پیشرفت سیستم ERP12
جدول 2-2- عنوان دهی به ERP و وزن آن‌ها از نظر شرکت‌ها [10]19
جدول (3-1) شاخص‌ها مطرح در صنعت تولید79
جدول (3-2) نحوه ارزیابی معیار انتخاب فروشنده93
جدول (3-3) ساختار نگه داری اطلاعات خریدها (مخزن خریدها)93
جدول (4-1) مقایسه چارچوب‌های شرکت‌های مطرح با چارچوب پیشنهادی113
جدول (4-2) میزان تحصیلات شرکت کنندگان در تحقیق115
جدول (4-3) سطح تحصیلات شرکت کنندگان در پرسش116
جدول (4-4) تجربه کاری شرکت کنندگان در تحقیق117
جدول (4-5) فراوانی مربوط به پاسخ‌های پرسشنامه در نرم افزار SPSS123
فهرست رابطه‌ها
رابطه (3-1) 84
رابطه (3-2)84
رابطه (3-3)85
رابطه (3- 4) 85
رابطه (3-5)86
رابطه (3-6) 90
رابطه (3-7) 91
رابطه (3-8)91
رابطه (3-9) 94
رابطه(3-10)95
رابطه(3-11) 95
رابطه (4-1) 120
رابطه (4-2) 120
رابطه (4-3) 121
چکیده:
یکی از مسائل پر چالش و روز دنیا برای سازمان‌های امروزی , همکاری و تجمیع سازمان‌های گسترده است. سازمان‌هایی که به دنبال بهبود شرایط و وضعیت خود در بازار رقابتی هستند، همواره به دنبال راه کارهایی بهینه برای ایجاد یک همکاری متناسب بین بخش‌های سازمانی خود می‌باشند . تا بتوانند به بهترین نحو ممکن منابع سازمان را مدیریت نمایند . دست یابی به این مهم , نیاز به یک رویکرد فکری و عملی مناسب خواه داشت که همواره با شرایط و بازار های کنونی منطبق بوده و نیاز های سازمان‌های امروزی را بر طرف نماید . چارچوب ارائه شده در این پروژه یک رویکرد فکری و عملی را برای سازمان‌های گسترده و رقابتی امروزی فراهم می‌کند. این چارچوب به دنبال بهبود مدیریت منابع سازمان و ایجاد حاکمیت معماری سرویس گرا در آن است. چارچوب پیشنهادی در این پروژه برای بهبود تصمیم گیری و عملکرد سازمان‌ها، سیستم پشتیبان تصمیم را در ضمیمه سیستم برنامه ریزی منابع سازمان پیشنهاد می‌کند. این چارچوب جهت بهبود عملکرد، از بدو ورود به سازمان و استراتژی‌ها، اهداف و فرایندها شروع کرده و با تحلیل وضعیت سازمان و اعمال باز مهندسی سعی در بهبود شاخصهای مطرح در سازمان، ایجاد مدیریت بهینه در منابع سازمان و اعمال حاکمیت معماری سرویس گرا دارد. در این پروژه از شرکت‌های فعال در صنعت خودرو سازی ایران جهت بررسی این چارچوب استفاده شده است.
فصل اول
کلیات
1-1 مقدمه:
فشارهای هزینه و رقابت بین سازمان‌های امروزی باعث شده که سازمان‌ها به سمت ایجاد یک بستر یا چارچوب مناسب و در عین حال ساده و سازگار بروند تا بتوانند در بازار رقابتی با توان بالا حرکت کنند. در این بستر توسعه به جای کاغذ بازی‌ها و تصمیم‌گیری‌های پایه‌ای، از راه حل‌های یکپارچه و جامع که عملیات‌های مدل سازی، شبیه سازی، پایش، طراحی و بهبود را انجام دهد، استفاده می‌کنند. که لازمه‌ی عملیاتی شدن این راه حل، استفاده از بستر سرویس گرایی و برنامه‌های کاربردی مدیریت منابع سازمان به صورت یکپارچه است.
ماهیت مدیریت فرایند کسب و کار و معماری سرویس گرا میتوانند مکمل همدیگر باشند. در هر سازمان در ابتدا شاکله سازمان از طریق فرایندهای کسب و کار بدست می‌آیند. این فرایندها برای ارتباطات بینابینی خود به تکنولوژی و فناوری‌های ارتباطی نیازمندند که شکل بارز و بهینه آن در معماری سرویس گرا مطرح و بیان می‌شود. لذا این دو در کنار هم و با همکاری هم میتوانند به بهبود سازمان کمک کنند.
از عوامل مطرح در سازمان‌ها برنامه‌ریزی منابع سازمان است. این برنامه‌ریزی شامل کلیه تأمین‌ها و برنامه‌ریزی‌های از تا مین اولیه و برنامه تأمین کنندگان شروع و نهایتاً تا تحویل به مشتری و خروج از سازمان ادامه پیدا می‌کند. این برنامه ریزی را اصطلاحاً ERP 1 گویند.
در حال حاضر نقاط ضعفی در ERP وجود دارد: (1) علی رغم دستاوردهای آن در فرایند مدیریت و برنامه‌ریزی منابع، نمی‌تواند به مدیریت جامع بلادرنگ پویا که برای پاسخ به تغییرات عملی و تصمیمگیری معقول مهم است، دست پیدا کند. (2) خیلی از شرکت‌ها هنوز از ERP در یک سطح مشترک مثل سیستم‌های اطلاعاتی عمومی (که هدف ان‌ها جمع آوری اطلاعات ، انتقال ، محاسبه است)، استفاده می‌کنند، علاوه بر این، ماژول پشتیبان تصمیم در ERP ، فاز جمع آوری اطلاعات را به جای تجزیه و تحلیل جامع نگه می‌دارد. (3)عدم انعطاف پذیری ERP در روش تکراری تجزیه و تحلیل در شرکت‌های مختلف، و نتیجه‌گیری‌های غیرمنطقی و نامناسب. (4) در حال حاضر، ERP به خوبی در مدیریت اطلاعات داخلی سازمان کارش را انجام می‌دهد، اما ERP در تعامل خارجی و تصمیم گیری گروهی نمی‌تواند اقدامات موثری انجام دهد. (5)امروزه با توجه به توسعه سرویس گرایی و همچنین وجود سازمان‌های شبکه‌ای و گسترده، نیاز به پیاده‌سازی ERP در قالب گسترده و همکار، وجود دارد. اما با توجه به عدم وجود زیر ساخت‌های مناسب و عدم به کار گیری چارچوب کلان و منطبق در جهت بهبود عملکرد ERP , کارایی مناسب محقق نمی‌گردد.
لذا با توجه به نقاط ضعف بیان شده نیاز به چارچوبی کاملاً یکپارچه که کلیه نقاط ضعف را پوشش دهد الزامی است. آن چه که امروزه علاوه بر بحث یکپارچه سازی منابع سازمان لازم است،ایجاد یک محیط است که در آن قسمت‌های مجزای یک شرکت یا شرکت‌های مجزا ،خودشان بتوانند فعالیت‌هایشان را مدیریت کنند و با سایر قسمت‌های کسب و کار و شرکایشان و همچنین مشتریان و تأمین کنندگان، بتوانند تعامل داشته باشند. پس هدف ایجاد محیطی است که کاربران، خصوصاً در سازمان‌های تولیدی، فرایندهای کسب و کارشان را در زیر ساخت‌های کسب‌وکار صرف نظر از آنکه در داخل یا بیرون شرکت باشند، مدیریت کنند.
این امکان برآورده نمی‌شود مگر با فراهم کردن بستر سرویس‌ها. در چنین بستری برنامه‌ریزی‌های منابع سازمان به شکل سرویس‌های مورد نیاز درخواست و در وب سرور مرکزی، سرویس‌دهی می‌شوند. کارایی در سیستم‌هایERP را می‌توان با پیش بینی صحیح زمان و کمیت‌ها، یکپارچگی همه جانبه و کاهش خطاها و بهبود عملکرد ,به شکل قابل توجهی افزایش داد. اما همواره درصدی از خطا امکان وقوع دارد، که نتیجه معکوس در کارایی را ایجاد می‌کند. این خطاها میتوانند خطای محاسباتی و یا حتی اشتباهات و خطاهای حیاتی‌تری باشند.بنابراین استفاده از یک سیستم پشتیبان تصمیم, 2DSS, همواره خطر وقوع خطا را به همراه خواهد داشت. بنابراین با استفاده محض از این سیستم‌ها، دستیابی به اهداف سیستم به خطر خواهد افتاد. بنابراین نیاز است که همواره صحت این تصمیمات بررسی و سپس به عنوان تصمیم به سیستم القا شود. لذا، برای بهبود عملکرد ERP، نیازمند سیستم همکار پشتیبان تصمیم هستیم. علت اینکه این سیستم‌ها برای استفاده در مقیاس‌های مختلف و به شکل وسیع فراهم می‌شود، این است که افراد زیادی در سیستم از تصمیم‌گیری‌های مشابهی استفاده می‌کنند. بنابراین به آن‌ها امکان استفاده از الگوریتم‌های استاندارد و یا استفاده از چارت‌های مختلف را می‌دهد.
1-2 فرضیات مسئله:
? در این پروژه، سازمان‌های تولید در صنعت تولید خودرو در ایران در نظر گرفته شده است.
? معماری سرویس گرا بدون در نظر گرفتن زبان و ماشین مورد استفاده برای اجرای سرویس‌ها، یک چارچوب برای سرویس‌های ارتباطی توزیع شده فراهم می‌کند.
? معماری و ساختار ERP به گونه‌ای است که یکپارچگی و جامعیت اطلاعات سطح سازمان را فراهم نموده و جریانی روان از اطلاعات بین بخش‌های مختلف سازمان فراهم می‌کند.
? سیستم پشتیبان تصمیم، سیستمی جهت یادگیری، تأمین انعطاف پذیری، پاسخگویی سریع، پوشش دادن تغییرات و کمک به تصمیم گیری در زمینه های مختلف است.
? چارچوب و زنجیره تولید مد نظر, از SCM3 شروع تا تولید و مونتاژ و تحویل به مشتری و CRM 4 ادامه می‌یابد و چارچوب با نگاه به کل زنجیره ایجاد می‌گردد.
?چارچوب سرویس گرا، با ساختاری مبتنی بر فناوری است و تبادلات اطلاعات با استفاده از سرویس‌ها انجام می‌شود.
1-3 هدف از اجرا :
اهداف اصلی که در این پایان نامه مد نظر قرار خواهد گرفت:
(حاکمیت معماری سرویس گرا
( توسعه چرخه عمر مدیریت فرایند کسب و کار و مدیریت منابع سازمان در جهت پوشش چرخه عمر معماری سرویس گرا
( افزایش چالاکی، کاهش هزینه برای سازمان‌های تولیدی و ایجاد یکپارچگی بین سیستم‌های اطلاعاتی و فناوری زیر ساختی
( رسیدن به مدل یکپارچه با اجماع ایده های مطرح در دو حوزه کسب و کار و فناوری اطلاعات
( کاربردی کردن مدل پیشنهادی با در نظر گرفتن حدود مطالعه موردی
( رسیدن به یک چارچوب و سکو5 جامع در جهت توسعه برنامه‌ریزی منابع سازمان در سیستم‌های سرویس گرا
( هوشمند سازی سیستم با در نظر گرفتن سیستم‌های پشتیبان تصمیم در برنامه ریزی‌های سازمان‌های تولید و مونتاژ خودرو در ایران
( بهبود فرایندها با استفاده از مهندسی مجدد فرایندها و سوق دادن سازمان از ساختار گرایی به فرایند گرایی با زیر ساخت فناوری در صنعت خودرو سازی
1-4توجیه ضرورت انجام پروژه :
امروزه می‌توان رشد اطلاعاتی در سازمان و پیچیده‌تر شدن فرایندهای کسب و کار را مشاهده نمود؛ لذا این سازمان‌ها به مدیریت و کنترل فرایندهای کسب و کارشان نیازمند می‌باشند. زیرا ساز و کارهای متنوع و مختلفی برای مدیریت بر فرایندهای کسب و کار تهیه و طراحی گردیده است. اما در این سیستم‌ها شناسایی و نظارت بر فرایندها از یک سو و کنترل عملکرد آن‌ها از سوی دیگر، همچنین ملموس شدن این فرایندها در دنیای واقعی مهمترین دیدگاه‌هایی است که در فناوری اطلاعات مطرح می‌باشد و سیستم‌های کنونی این دو را مجزا می‌دانند. چرا که در گذشته در یک سازمان تجاری، فرایندها به عنوان هسته مرکزی قرار داشتند و برای هر فرایندی سیستم مجزایی را تهیه می‌کردند که به آن‌ها سیستم‌های جزیره ای می‌گفتند. به دلیل عدم ارتباط بین این سیستم‌ها و نداشتن یک مدل یکپارچه، اهداف کلی مدیریتی سازمان به نحو مناسبی پاسخ داده نمی‌شد. برای این منظور و رفع مشکلات، ایده های مدل‌های یکپارچه و همکار شکل گرفت.
در یک نگاه جامع، یک سیستم کسب و کار، ممکن است از چندین زیر سیستم مرتبط با یکدیگر تشکیل شده باشد. اما می‌دانیم که طراحی و پیاده‌سازی این سیستم‌ها حجم کاری زیادی را می‌گیرد. اما با توجه به ماهیت‌های فرایند کسب و کار (شامل تحلیل و شناسایی، مدل سازی، طراحی و بهبود و پایش فرایندها) و معماری و چارچوب سرویس گرا (شامل طراحی و پیاده سازی فرایندهای کسب و کار به صورت سرویس‌های کسب و کار) و سیستم‌های پشتیبان تصمیم، از این حجم کاری کاسته می‌شود.
اگر چه معماری سرویس گرا و مدیریت فرایند کسب و کار مستقلند، اما آن‌ها اهداف عمومی را به اشتراک می‌گذارند و باعث چابکی و چالاکی سازمان می‌شوند. پس برای کاستن حجم کاری در سازمان‌ها، رسیدن به چابکی و چالاکی و کاهش هزینه‌ها و داشتن یک سیستم یکپارچه و همکار و بنابراین کاهش زمان تولید در سازمان‌های تولیدی و در نتیجه بهبود وضعیت نهایی سازمان در بازارهای رقابتی، نیاز به یک سیستم یکپارچه و سرویس گرا برای مدیریت منابع سازمان، خصوصاً در سازمان‌های تولیدی امروزی الزامی می‌باشد.
بنابراین ضعف‌های موجود به قرار زیر است:
– عدم وجود فرایند گرایی و سلب و ساختار گرا بودن سازمان‌ها
– ضعف‌های ارتباطی
– جامع و یکپارچه نبودن اطلاعات و وجود سیستم‌های جزیره ای
– عدم وجود بستر و زیر ساخت مناسب فناوری
– نبود سیستم پشتیبان تصمیم که در تصمیم گیری‌های کلیدی و در لایه های مختلف مدیریتی به عنوان سیستم همکار، سازمان را یاری نماید
– نامناسب بودن فرایند های کسب و کار و هم راستا نبودن با اهداف
– عدم تحقق استراتژی‌ها و اهداف سازمان‌ها
– برنامه ریزی نامناسب منابع سازمان
– نا هماهنگ بودن برنامه ریزی‌ها و منابع سازمان با زنجیره تأمین، مشتریان و تأمین کنندگان
– هزینه های بالا و نامتناسب تولید
– عدم دستیابی به کیفیت مد نظر
– عدم هماهنگی با برنامه ریزی‌های زمانی
که جهت رسیدگی به این نقاط ضعف، چارچوبی با اهداف بیان شده ارائه خواهد شد.
1-5 سوال تحقیق:
با توجه به نقاط ضعف بیان شده , این سوالات ذهن خطور می کنند :
آیا با توجه به ضعف زیر ساخت فناوری و سلب بودن ساختار فرایند ها , امکان یکپارچه سازی سازمان و سیستم ها وجود دارد یا خیر؟
آیا با توجه به اینکه اهداف سازمان های تولیدی کنونی به حد رضایت بخش محقق نمی شوند, امکان ایجاد بستر های فناوری برای تحلیل وضعیت موجود و بهبود فرایند ها در جهت دست یابی به اهداف وجود دارد یا خیر؟
آیا امکان پیاده سازی بستر سرویس ها با توجه به وضعیت کنونی سازمان ها وجود دارد یا خیر؟
و نهایتا آیا امکان پیاده سازی چارچوبی سروس گرا و مبتنی بر سیستم پشتیبان تصمیم برای برنامه ریزی منابع سازمان های تولیدی گسترده و همکار وجود دارد یا خیر؟
1-6 روش پژوهش و تکنیک‌های اجرائی:
پس از مطالعات کتابخانه ای و مقالات موجود در سایت‌های معتبر و نمایه شده مربوط به حوزه برنامه ریزی منابع سازمان در معماری سرویس گرا و در سازمان‌های تولیدی همچنین تلفیق با مباحث سیستم‌های پشتیبان تصمیم به ارائه مدل و یا چارچوب پایان نامه می‌پردازیم؛ و سپس الگوریتم‌ها، گام‌ها و روش‌های مطرح شده در آن زمینه را توضیح خواهیم داد و با یک تحلیل به ارزیابی آن می‌پردازیم.
در این پروژه به صنعت خودرو به شکل میدانی وارد خواهیم شد و به دست یابی به اطلاعات در این حوزه خواهیم پرداخت، فرایندها را استخراج، تحلیل و مدل سازی و بعد از بررسی‌ها در داخل چارچوب سرویس گرا با زیر ساخت فناوری، بهبود خواهیم داد.
1-7 روش تحقیق:
شکل 1-1 گام های تحقیق
فصل دوم
مرور ادبیات موضوع
2-1مقدمه:
با توجه به نیاز بشر به فناوری اطلاعات و پیشرفته شدن دانش در این زمینه، رویکرد و چشم انداز بسیاری از سازمان‌ها به سوی به‌کارگیری فناوری اطلاعات می‌باشد؛ لذا در زمینه معماری سرویس گرا تحقیقات ارزنده ای انجام شده است. اما در زمینه ترکیب این معماری با مدیریت فرایند کسب و کار و ایجاد سازمان‌های یکپارچه، همکار، هوشمند و سرویس گرا به دلیل جدید بودن تجربیات زیادی وجود ندارد و در اغلب موارد شامل مثال‌های ساده ای از پیاده سازی بخشی و جزئی از این موارد (با توجه به نیاز سازمان خاص) می‌شود و ارائه چارچوب کلان در این زمینه در زمره تحقیقات روز دنیا قرار می‌گیرد.
2-2 ERP 6
تاریخچه ERP و برنامه ریزی و مدیریت منابع سازمان به قبل از سال 1960 میلادی باز می‌گردد. [ 8]
در این برهه از زمان نرم افزارهایی به نام BOM PROCESSORS توسعه پیدا کردند. که هدف آن‌ها استخراج مواد لازم برای تولید تعدادی محصول بود. این نرم افزارها توجه زیادی به حجم تولید و یا به تعبیری دیگر Lot Sizing نداشته و از سوی دیگر زمان تحویل را هم مد نظر نمی‌گرفتند. به همین دلیل با استفاده از آن‌ها حجم موجودی در جریان افزایش پیدا نمی‌کرد.
بین سال‌های 1960 و 1970 , در اوایل این دهه تمرکز نرم افزاری بیشتر بر روی سیستم‌های کنترل موجودی بود. در این مدت همچنان بیشتر از مفاهیم سنتی کنترل موجودی برای توسعه نرم افزار های مرتبط استفاده می‌شد. اما در اواخر این دهه مفهوم MRP و یا برنامه ریزی مواد مورد نیاز معرفی و نرم افزار MRP? توسط IBM توسعه پیدا کرد. مهمترین مشکل این نرم افزار و نرم افزار های مشابه، اجرای آن بر روی main frame های گران قیمت مستقر در مراکز دانشگاهی و یا نظامی بود؛ و همین امر فاصله زمانی بین برنامه ریزی‌ها را افزایش می‌داد. این سیستم به صورت بازگشتی زمان تحویل اقلام مورد نیاز برای ساخت یک محصول خاص را از زمان تحویل به مشتری تا زمان مورد نیاز برای مونتاژ، برنامه ریزی می‌کرد. سازمان‌ها در اجرای MRP? مشکلات زیادی داشتند. این مشکلات بیشتر مشکلاتی سیستمی و ناشی از کاربران بود تا مشکلات تکنولوژیکی. از طرف دیگر این سیستم ارتباط بین تولید و استراتژی‌های رقابتی سازمان را چندان مد نظر قرار نمی‌داد. ضمن ظرفیت‌های تولید سازمان چندان در این سیستم لحاظ نمی‌شد.
بین سال‌های 1970 تا 1980, تمرکز با توجه به برنامه کلان تولید یا MPS و توسعه MRP حلقه بسته بود. در این سیستم‌ها، امکان بروز رسانی در زنجیره تولید به حد اقل رسید اما همچنان این سیستم‌ها فقط برنامه ریزی تولید را انجام داده و حمایت چندانی از سایر منابع تولید نداشتند.
بین سال‌های 1980 تا 1990, گسترش MRP? به سایر حوزه‌ها و اضافه نمودن سیستم‌های پشتیبان تصمیم به آن‌ها توسعه در تمام عرصه های تولیدی، خدماتی، تجاری، توزیع و غیره، کارایی داشت؛ و نهایتاً ظهور ERP بود. مشکل عمده سیستم‌های MRP? و توسعه یافته های آن، این بود که تنها سیستم تولیدی ساخت به منظور انبار یا MTS را پشتیبانی می‌کرد؛ و سایر سیستم‌های تولیدی را چندان پوشش نمی‌داد. اما با ظهور ERP در حوزه تولید، تمامی سیستم‌های تولیدی تحت پوشش قرار گرفتند. بخش‌ها، فرایندها و وظایف مختلفی از جمله کنترل کیفیت، نگه داری و تعمیرات، حسابداری و مالی و غیره به سیستم‌های تولیدی متصل شده و ERP به عنوان حد فاصل سیستم‌های SCM و CRM مطرح گردید. این سیستم بیش از آنکه عنوان جدیدی برای MRP? باشد، به عنوان سطح بعدی در سطوح تکاملی سیستم‌های کامپیوتری طراحی شده برای پشتیبانی از عملیات سازمان مطرح گردید.
در سال 1995 , مقوله اینترنت وارد ERP شد و در سال‌های 1998 تا 2000 , EDI و ERP با یکدیگر پیوند خوردند. در سال 2000 اینترنت به عنوان جزئی تفکیک ناپذیر از ERP محسوب و سیستم‌های ERP تحت وب توسعه یافتند که فناوری چند لایه ای در معماری سیستم اطلاعاتی را پشتیبانی می‌کنند. امروزه هم سیستم‌های جدیدی با عنوان ERP? در حال توسعه‌اند که اساس آن‌ها وب بوده و تمرکز زیادی بر حمایت از ماژول SCM دارند و عملاً در تعریف امروز ERP , آن را کاملاً مرتبط و جدایی ناپذیر از SCM تعریف می‌نمایند. قابل ذکر است که در سال 1998 , بیش از 20000 سازمان در سراسر جهان، مبلغی افزون بر 17 میلیارد دلار در زمینه ERP سرمایه گذاری نمودند که این رقم در سال‌های بعد بین 30 تا 50 درصد رشد داشته و در سال 2003 به رقمی نزدیک به 100 میلیارد دلار رسیده است.
جدول2-1- پیشرفت سیستم ERP
ERP ? 2005 Extended ERP 2000 Enterprise resource planning (ERP) 1990 Manufacturing resource planning( MRP ?) 1980 Material require planning (MRP) 1970 Inventory control packages 1960
از طرفی، هزینه نگهداری و به روز رسانی سیستم‌های پیاده سازی شده در سال 2000 به رقمی در حدود 21.5 میلیارد دلار بالغ شده که نرخ رشدی برابر 13.1% نسبت به 1999 داشته است. ضمناً طبق بررسی‌های صورت گرفته در حال حاضر، بیش از 70 % از 1000 شرکت طراز اول جهان از دید مجله fortune, سیستم‌های ERP را با موفقیت پیاده نموده‌اند و یا در حال پیاده سازی آن هستند. [8]
لازم به ذکر است که از ERP به عنوان کاتالیزور7 و یا تسهیل کننده در BPR و یا مهندسی مجدد نام برده می‌شود. اما در مورد اینکه ERP و BPR کدام یک مقدم بر دیگری است، بحث‌های زیادی مطرح شده است. برخی ERP و BPR را لازم و ملزوم هم دانسته‌اند و تاکید بسیار بر اجرای کامل BPR همزمان با پیاده سازی ERP و یا قبل از آن دارند در حالی که برخی دیگر بسیار تاکید بر عدم اجرای BPR سنگین در فرایند های سازمان به منظور افزایش احتمال موفقیت پروژه پیاده سازی ERP در سازمان دارند. تاکید گروه دوم بیشتر بر افزایش دقت در انتخاب ERP مناسب برای سازمان که دارای بیشترین انطباق با فرایند های سازمانی است، می‌باشد.
اما به هر حال باید اشاره کرد که در برخی موارد، نرم افزار ERP خریداری شده و منطبق با آن BPR صورت می‌گیرد. که به آن BPR منطبق بر بسته8می‌گویند؛ و در نوع دیگر BPR استاندارد، اعمال و سپس ERP منطبق با آن انتخاب می‌شود. هر کدام از این روش‌ها مزایا و معایبی دارند.
نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه شود این است که پیاده سازی یک سیستمERP به صورت موفق در یک سازمان بسیار مشکل است، به گونه ای که بر اساس مطالعاتی که صورت گرفته، تاکنون در 50% موارد، پیاده سازی این سیستم با شکست مواجه شده است و در 90 % سیستم‌های پیاده شده موفق، فراتر از زمان و بودجه مصوب اولیه عمل شده است. بنابراین با وجود مزایا بسیاری که پیاده سازی آن دارد، تا زمانی که توجیه لازم برای انجام آن وجود ندارد، نباید هیچ سازمانی خود را با آن درگیر کند. تصمیم به خرید و پیاده سازی ERP در یک سازمان به منزله قماری است که کل سازمان در آن شرط بندی می‌شود. در صورت عدم موفقیت پروژه پیاده سازی، ادامه حیات سازمان با مشکل مواجه خواهد شد. از دلایل و توجیهاتی که برای پیاده سازی ERP در سازمان‌ها می‌توان بیان کرد شامل:
شکل 2-1- دلایل تکنولوژیکی پیاده سازی ERP [8]
شکل 2-2- دلایل تجاری پیاده سازی ERP [8]
در این سایت فقط تکه هایی از این مطلب با شماره بندی انتهای صفحه درج می شود که ممکن است هنگام انتقال از فایل ورد به داخل سایت کلمات به هم بریزد یا شکل ها درج نشود
شما می توانید تکه های دیگری از این مطلب را با جستجو در همین سایت بخوانید
ولی برای دانلود فایل اصلی با فرمت ورد حاوی تمامی قسمت ها با منابع کامل
2-2-1مفهوم:
سیستم برنامه ریزی سازمان، یک بسته نرم افرازی قابل تنظیم و بر اساس استانداردهای جهانی است که هدف آن یکپارچگی اطلاعات و جریان اطلاعات بین تمامی بخش‌های سازمان از جمله مالی، حسابداری، منابع انسانی، زنجیره عرضه و مدیریت مشتریان با رویکرد مشتری گرایی و پاسخ به بازار می‌باشد.
در ERP کلیه برنامه های کاربردی سازمان به صورت یک برنامه نرم افزاری یکپارچه بر روی یک پایگاه داده به گونه ای عمل می‌کنند که کلیه بخش‌ها بتوانند به سادگی اطلاعات خود را به اشتراک گذارده و با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. این یکپارچه سازی، در صورت تحقق، بازگشت سرمایه عظیمی را برای سازمان به ارمغان خواهد آورد.
سیستم‌های ERP که در دهه 90 تولید و توسعه یافته‌اند به صورت یکپارچه و یک جا ارایه می‌شدند و سازمان‌ها می‌بایستی کلیه ماژول‌ها را راه اندازی می‌کردند. رویکرد فعلی در ERP به گونه ای است که سازمان‌ها میتوانند بخشی از ماژول‌های ERP از قبیل مالی و یا منابع انسانی را خریداری، نصب و راه اندازی نمایند و توسعه سایر ماژول‌ها را به زمان دیگری موکول نمایند.
2-2-2 تعاریف :
سیستم برنامه ریزی منابع سازمان، ابزار نوینی است که رفع ناهماهنگی‌ها را با تاکید بر بهبود فرایندهای سازمان و تصمیم گیری صحیح‌تر و آسان‌تر مدیران، هدف قرار داده است. به بیان دیگر:
ERP یک بسته نرم افزاری تجاری است که هدف آن یکپارچگی اطلاعات و جریان اطلاعات بین تمامی بخش‌های سازمان ازجمله مالی، حسابداری، منابع انسانی، زنجیره عرضه و مدیریت مشتریان است. [9]
سیستم‌های ERP سیستم‌های اطلاعاتی قابل تغییر و تنظیمی هستند که اطلاعات و فرایند های مبتنی بر اطلاعات در سازمان را در درون واحد های سازمانی و بین آن‌ها یکپارچه می‌نمایند.[10]
ERP یک راه حل سیستمی مبتنی بر فناوری اطلاعات است که به منظور ارتقای مدیریت فرایند و عملیات سازمانی منابع سازمان را به وسیله یک سیستم به هم پیوسته، با سرعت، دقت و کیفیت بالا در کنترل مدیران سطوح مختلف سازمان قرار می‌دهد.[10]
ERP شامل سیستم‌های مبتنی بر کامپیوتر می‌باشد که برای فرایندهای یک سازمان طراحی شده و برنامه ریزی، تولید و پاسخگویی به مشتریان را یکپارچه می‌سازد.[10]
روشی برای برنامه ریزی و کنترل موثر تمامی منابع مورد نیاز برای دریافت، تولید، ارسال و پاسخگویی به نیاز های مشتریان در شرکت‌های تولیدی، توزیعی و خدماتی است.[10]
ERP دو مزیت عمده ارایه می‌کند که در سیستم‌های سازمانی غیر یکپارچه وجود ندارند:
یک نگرش یکپارچه سازمانی از کسب و کار که در برگیرنده تمام فعالیت‌ها (وظایف سازمانی) و بخش‌ها است.
یک پایگاه داده ای برای سازمان است که تمام فعالیت‌های کسب و کار در آن: وارد، ضبط، پردازش، نظارت و گزارش می‌شوند.
این نگرش یکپارچه مستلزم گسترش همکاری و هماهنگی بین بخش‌های مختلف بوده و سازمان را در رسیدن به اهداف خود و ارتقای قابلیت پاسخگویی، توانا می‌سازد.
شکل 2-3- لایه‌ها در تحولات از MRP تا ERP توسعه یافته [10]
در ERP، کلیه سیستم‌ها را به سه سطح می‌توان تفکیک نمود که عبارتند از:
سطح 1: سیستم‌های عملیاتی
سطح 2: سیستم‌های تاکتیکی
سطح 3: سیستم‌های استراتژیکی
سطح عملیاتی شامل مجموعه ای از داده های حقیقی می‌باشد. سطح تاکتیکی توسط مدیریت میانی برای تحلیل و ارزیابی داده‌ها به کار برده می‌شود. سطح استراتژیک، اطلاعات تجمیعی را برای مدیریت ارشد جهت پشتیبانی از تصمیمات فراهم می‌نماید.
شکل زیر فعل و انفعالات امکان پذیر عملکرد محیطی اجزای ERP را نشان می‌دهد. عملکرد محیطی، هر سه سطح را در ERP به نمایش می‌گذارد.
شکل 2-4- یکپارچگی اطلاعات محیطی در سیستم ERP [10]
با توجه به ادعاهای بسیاری از شرکت‌ها در خصوص امکان ارایه ERP، این نکته که به چه سیستم‌هایی در واقع ERP اطلاق می‌گردد و یا به عبارت ساده چه سیستم‌های نرم افزاری میتوانند در رده های ERP دسته بندی گردند، موضوعی بسیار پر اهمیت می‌باشد که در جدول زیر این ویژگی‌ها همراه با ضرایب وزنی آن‌ها ذکر شده است.
جدول 2-2- عنوان دهی به ERP و وزن آن‌ها از نظر شرکت‌ها [10]
توصیفوزن عنوان همه ماژول‌ها از پایگاه داده به صورت یکپارچه استفاده می نمایند.3 یکپارچگی پایگاه داده1نه تنها هر یک از ماژول ها با پایگاه اطلاعاتی مشترکی ارتباط دارند، بلکه با سایر ماژول ها نیز مستقیم مرتبط هستند.2 یکپارچگی نرم افزار2این که این نرم افزار برای فرایندها و گردش اطلاعات در یک صنعت خاص پیکر بندی و بهینه شده باشد و در آن صنعت، تجارب گردش اطلاعات، آزموده شده و باعث ارتقاء کیفی سازمان شده باشد.4 تجارب معتبر و موفق3استاندارد WFMS و امکان تعریف، کنترل و پایش و مدیریت فرآیندها در سطح کلیه ماژول ها.2 فرآیند گرایی4مهمترین نقطه افتراق سیستم های متداول با ERP ها، در امکان برنامه ریزی و پیش بینی جامع منابع است.5 جامعیت و امکان برنامه ریزی کلیه منابع سازمان5
آنچه در همه تعاریف و مشخصه‌ها ارائه شده، توجه و تمرکز بر روی عبارت enterprise در اختصار ERP است، تا توجه به عبارات دیگر اختصار. چرا که این سیستم فراتر از برنامه ریزی عمل کرده و با وجود تمرکز بر روی منابع سازمانی، عناصری فراتر از آن‌را نیز پوشش می‌دهند.
و از طرفی، آنچه که در تعاریف بیشتر نمود دارد، یکپارچگی و استاندارد بودن سیستم ERP است؛ و همین دو جنبه مهم آن‌را از سایر سیستم‌های اطلاعاتی یکپارچه متمایز می‌سازد. همچنین باید اشاره شود که ERP دارای دو هسته مرکزی 9 و بخش تحلیل بازار 10 است که سطوح مختلف سیستمی سازمانی را پوشش می‌دهد، به این صورت که هسته مرکزی پوشش دهنده TPS و MIS می‌باشد و ابزارهای تحلیل و تجزیه تجاری پوشش دهنده سطوح DSS و EIS در سازمان هستند. البته لازم به ذکر است که این تقسیم بندی چندان شفاف نبوده و مرز مشخصی بین این سطوح و دو بخش اصلی ERP قابل ترسیم نیست و همپوشانی‌هایی در این بین وجود دارد. [10]
در تعریف ارائه شده برای ERP، منظور از ساختار ماژولار بیشتر استقلال بخش‌های مختلف برنامه از یکدیگر است به این معنا که وجود برنامه‌ها یا نرم‌افزارها یا ماژول‌های مختلفی از جمله مالی و حسابداری، منابع انسانی، برنامه‌ریزی و کنترل تولید و عملیات و … در دل یک بسته ERP مانع از توسعه بخش‌هایی از ERP در سازمان نمی‌شود.سیستم‌های ERP بر اساس بهترین فرآیندهای موجود یا Best Practiceها در بخش‌های مختلف صنعت طراحی شده‌اند. به این معنا که فرآیندهایی که در بسته‌های نرم‌افزاری ERP برای پشتیبانی از روال‌های کلیدی سازمان قرار گرفته است، بر اساس رویه‌های استانداری طراحی شده که به تجربه ثابت شده بهترین راه برای انجام آن فرآیند خاص است رویکرد های مختلفی برای این سیستم‌ها ارائه شده است که در ادامه بیان خواهد شد. برای ارائه این رویکردها از معماری سرویس گرا استفاده می‌شود.
آن چه که امروزه علاوه بر بحث یکپارچه سازی منابع سازمان لازم است، ایجاد یک محیط است که در آن قسمت‌های مجزای یک شرکت یا شرکت‌های مجزا، خودشان بتوانند فعالیت‌هایشان را مدیریت کنند و با سایر قسمت‌های کسب و کار و شرکایشان و همچنین مشتریان و تا مین کنندگان، بتوانند تعامل داشته باشند. پس هدف ایجاد محیطی است که کاربران، فرایند های کسب و کارشان را در زیرساخت‌های کسب‌وکار صرف نظر از آنکه در داخل یا بیرون شرکت باشند، مدیریت کنند. این امکان بر آورده نمی‌شود مگر با فراهم کردن بستر سرویس‌ها. در ادامه بیان خواهد شد.
2-3 سرویس گرایی:
آنچه که در چارچوب‌های سازمان‌های امروزی مطرح است، حاکمیت معماری سرویس گرا است. حاکمیت معماری سرویس گرا ترکیبی از دو لغت حاکمیت و معماری سرویس گرا است. معماری سرویس گرا در بر گیرنده تکنولوژی محاسبات سرویس گرا است. در واقع تکنولوژی محاسبات سرویس گرا، زیر بنای شکل گیری و ایجاد معماری سرویس گرا است. محاسبات سرویس گرا شامل مفاهیم، پروتکل‌ها و تکنولوژی‌های متعددی است که به مدل سازی و مهندسی سرویس، آنالیز و ترکیب سرویس، طراحی و توسعه تکنیک‌ها و متدولوژی های طراحی سرویس مطابق با مشخصات فرایند کسب و کار می‌پردازد. سرویس‌ها مکانیزمی را برای یکپارچگی برنامه‌ها فراهم می‌کنند. مبنای اجرای این یکپارچگی، معماری سرویس گر است، که زیر ساختی قابل انعطاف و مطمئن را برای استفاده از سرویس‌ها ایجاد می‌کند.
اضافه کردن قابلیت‌های حاکمیت به معماری سرویس گرا، نیازمند آماده سازی سازمان برای پذیرش و موافقت و حرکت به سمت سرویس گرایی است. بنابراین سرویس گرایی سازمان پیش نیاز استقرار حاکمیت معماری سرویس گرا است. سازمان سرویس گرا به فرهنگ سازی، مدیریت فرایند کسب و کار، تشخیص و تعیین ساختارها و فرایند های تصمیم گیری و مدیریت سرویس می‌پردازد. حاکمیت معماری سرویس گرا در پهنه وسیع‌تر و با تمرکز بر چرخه حیات سرویس، به سیاست گذاری و تعیین عملیات‌ها، فرایند های تصمیم و انتخاب رفتارها و در مجموع، مدیریت سرویس می‌پردازد. سازمان در این مسیر نیازمند چارچوب مناسب است تا این مدیریت را به شکل مناسب انجام دهد. در شکل (2-5) این چارچوب نمایش داده می‌شود.
شکل 2-5- گام‌های دست یابی به حاکمیت معماری سرویس گرا
2-3-1 محاسبات سرویس گرا :